Антон Раманавіч Жэбрак

Наша  зямля  выхавала вядомага  генетыка, знакамітага селекцыянера, прэзідэнта Беларускай акадэміі навук у 1947 годзе, грамадскага дзеяча  Антона Раманавіча Жэбрака.

     Будучы акадэмік нарадзіўся ў вёсцы Збляны ў сялянскай сям’і Рамана Паўлавіча і Марыі Іванаўны.

     Шлях да інтэлектуальнай працы пачаўся ў юнака з дзён яго вучобы ў Слонімскім рэальным вучылішчы . якое рыхтавала настаўнікаў пачатковых класаў і давала права на паступленне ў вышэйшыя навучальныя ўстановы.  У сувязі з пачаткам першай сусветнай вайны сям’я Жэбракаў пераехала ў Падмаскоў’е.. У няпоўныя васемнаццаць гадоў Жэбрак уступіў у рады бальшавіцкай партыі.. З 1921 па 1925 гг  Антон Раманавіч  вучыцца ў Маскоўскай сельскагаспадарчай акадэміі імя Ціміразева. Малады спецыяліст адразу выявіў схільнасці і здольнасці да навуковай працы і, паколькі сацыяльнае  паходжанне дазваляла, з 1925 па 1929 гг. працягвае вучобу ў

   Інстытуце чырвонай прафесуры.

    Захоплены малавядомай у той час генетыкай ( што абяцала ўздым  сацыялістычнага земляробства) ён стаў супрацоўнікам, а пазней кіраніком кафедры генетыкі і селекцыі Акадэміі сацыялістычнага земляробства  ў Маскве (1931—1936 гг). Малады вучоны хутка стаў дацэнтам, прафесарам. У 1934—1948 гг узначальваў кафедру генетыкі МСГА імя Ціміразева.

     Антон Раманавіч адразу стаў лідэрам у галіне эксперыментальных генетычных доследаў,у прыватнасці, па аддаленай гібрыдызацыі пшаніцы і эксперыментальнай поліпладыі.

    Выдатны навуковец быў сярод тых, хто падпісваў Статут ААН у складзе дэлегацыі БССР на Міжнароднай канферэнцыі ў Сан- Францыска,

  Лёс зноў звязаў яго з Беларуссю. З 1947 года Антон Раманавіч стаў прэзідэнтам АН  БССР. На жаль, перыяд навуковай і навукова- кіраўнічай дзейнасці Антона  Раманавіча на пасадзе прэзідэнта АН БССР быў вельмі непрацяглы. Агульнавядомае знішчэнне генетыкі  як навукі і цкаванне генетыкаў як “замежных агентаў” не абмінулі і     А. Р. Жэбрака .

      Пасля пэўнага часу беспрацоўя ў 1948 г. Антон Раманавіч уладкаваўся прафесарам кафедры батанікі Маскоўскага лесатэхнічнага інстытута, пазней у 1949 г на пасаду загадчыка кафедры Маскоўскага фармацэўтычнага інстытута ... Толькі ў 1957 г вучоны прыехаў у родную Беларусь. Больш 12 гадоў працаваў як генетык і селекцыянер у Інстытуце біялогіі і ў новаствораным аддзеле генетыкі і цыталогіі АН 

 Беларусі.

    Навуковыя доследы акадэміка А.Р. Жэбрака былі сканцэтраваны ў галіне аддаленай гібрыдызацыі і поліпладыі ў раслін, галоўным чынам у пшаніцы і грэчкі.  У сутнасці, навуковыя падыходы да доследаў акадэміка А.Р. Жэбрака прадвызначылі сучасныя генна—інжынерныя метады мэтанакіраванага стварэння новых форм і сартоў раслін.

      Ён з’яўляецца аўтарам 70 навуковых публікацый,   многія з якіх, напрыклад, “Новы сорт грэчкі для БССР” (1959 г.) былі прысвечаны непасрэдна агракультуры Беларусі.

     У 1944 г. акадэміку А.Р. Жэбраку  прысвоілі ганаровае званне Заслужанага дзеяча навукі БССР. Ён  быў узнагароджаны трыма ордэнамі, у тым ліку ордэнам Працоўнага  Чырвонага Сцяга, некалькімі медалямі .

      Памёр Антон Раманавіч 20 мая 1965 г. у росквіце сваіх творчых сіл

     Не  забыліся пра заслугі нашага земляка ў яго на радзіме.  У вёсцы Збляны  ўстаноўлены  Памятны  знак.